Procedura kryteria wyboru programu nauczania

Procedura dotycząca wyboru programu nauczania w Szkole Podstawowej
im. Tadeusza Kościuszki w Krojczynie.

Podstawa prawna:

1.Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23.12.2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół ( Dz. U. 2009/4/17).
2.Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 8 VI 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania, oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników. ( Dz.U.2009/89/730).
3. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. ( Dz. U. 2004/256/2572, 273/2703, 281/2781, 2005/17/141, 94/788, 122/1020, 131/1091, 167/1400, 294/2104, 2006/144/1043, 208/1532, 227/1658, 2007/42/273, 80/542, 115/791, 120/818, 180/1280, 181/1292, 2008/70/416, 145/917, 216/1370, 2009/6/33, 31/206, 56/458, 219/1705, 2010/44/250, 54/320, 148/991, 127/857, 2009/157/1241 ) o systemie oświaty.

Wstęp:

1. Co to jest program nauczania ?

Program nauczania jest narzędziem organizacji procesu kształcenia w szkole od jego koncepcji, celów, treści, metod i środków zależy w dużej mierze jakość procesu nauczania-uczenia się oraz uzyskiwanie efektów..

2. Kto decyduje o doborze programu ?

Prawo wyboru programów nauczania ma nauczyciel prowadzący zajęcia edukacyjne ujęte w szkolnym planie nauczania. Zaproponowany przez nauczyciela program wychowania przedszkolnego lub program nauczania ogólnego powinien być dostosowany do potrzeb i możliwości uczniów, dla których jest przeznaczony.
Nauczyciel może zaproponować program wychowania przedszkolnego lub program nauczania ogólnego opracowany samodzielnie lub we współpracy z innymi nauczycielami. Może również zaproponować program opracowany przez innego autora lub autorów wraz z dokonanymi zmianami. W przypadku programów nauczania opracowanych samodzielnie lub z wykorzystaniem programów innych autorów dyrektor szkoły może opinii nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego posiadającego wykształcenie wyższe i kwalifikacje do prowadzenia zajęć w oddziale przedszkolnym lub w szkole podstawowej, konsultanta lub doradcy metodycznego, a w przypadku programów kształcenia ogólnego również zespołów przedmiotowych lub innych zespołów problemowych, o których mowa w Statucie Szkoły.

3.Kryteria oceny programu:

Program wychowania przedszkolnego może być dopuszczony do użytku w danym przedszkolu, oddziale przedszkol¬nym w szkole podstawowej lub innej formie wychowania przed¬szkolnego, jeżeli:
1) stanowi opis sposobu realizacji celów kształcenia i zadań ustalonych w podstawie programowej wychowania przedszkolnego, określonej w rozporządzeniu MPSN, lub zadań, które mogą być re¬alizowane w ramach zajęć dodatkowych, określonych w przepisach w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz pu¬blicznych szkół;
2) zawiera:
    a) szczegółowe cele kształcenia i wychowania,
    b) treści zgodne z treściami nauczania zawartymi w podstawie programowej wychowania przedszkolnego,
    c) sposoby osiągania celów kształcenia i wychowania, z uwzględnieniem możliwości indywidualizacji pracy w zależności od potrzeb i możliwości dzieci,
    d) metody przeprowadzania analizy gotowości dziecka do pod¬jęcia nauki w szkole.
3) jest poprawny pod względem merytorycznym i dydaktycznym.

Program nauczania ogólnego obejmuje co naj¬mniej jeden etap edukacyjny i dotyczy edukacji wczesnoszkolnej (kształcenia zintegrowanego), przedmiotu, ścieżki edukacyjnej, bloku przedmiotowego lub ich części i może być dopuszczony do użytku w danej szkole, jeżeli:
1) stanowi opis sposobu realizacji celów kształcenia i zadań edukacyjnych ustalonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego,
2) zawiera:
    a) szczegółowe cele kształcenia i wychowania,
    b) treści zgodne z treściami nauczania zawartymi w podstawie programowej kształcenia ogólnego,
    c) sposoby osiągania celów kształcenia i wychowania, z uwzględnieniem możliwości indywidualizacji pracy w zależności od potrzeb i możliwości uczniów oraz warunków, w jakich program będzie realizowany,
    d) opis założonych osiągnięć ucznia, a w przypadku programu nauczania ogólnego uwzględniającego dotychczasową podstawę programowy kształcenia ogólnego - opis założonych osiągnięć ucznia z uwzględnieniem standardów wymagań będących podsta¬wą przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów, określonych w przepisach w sprawie standardów wymagań będących podstawą przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów,
    e) propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania osiągnięć ucznia;
3) jest poprawny pod względem merytorycznym i dydaktycz¬nym.

I. OBSZAR-REALNOŚĆ PROGRAMU.

1. Czy program nauczania ma :
    • precyzyjnie określone cele,
    • jasny, zrozumiały język,
    • właściwy (logiczny) układ treści,
    • gwarancję ciągłości kształcenia,
    • możliwość realizacji przy istniejącej bazie.
2. Czy program nauczania jest:
    • zróżnicowany z uwzględnieniem możliwości uczniów,
    • motywujący,
    • kreatywny,
    • dostosowany do potrzeb społecznych,
    • zgodny z własną koncepcją pracy.

II. OBSZAR – OBUDOWA.

1. Czy program nauczania ma :
   • bogatą ofertę podręczników,
   • funkcjonalne przewodniki dla nauczyciela,
   • wykaz różnorodnych źródeł realizacyjnych,
   • atrakcyjną ofertę metod pracy,
   • system oceniania pozwalający badać wszystkie obszary działania ucznia.

III. OBSZAR- EWALUACJA.
1. Czy program nauczania :
   • określa umiejętności,
   • stwarza możliwości ewaluacji.
   • uwzględnia wymagania na różnym poziomie,
   • zawiera różnorodne narzędzia pomiaru osiągnięć ucznia.

4. Jak dopuścić program do użytku w szkole ?

Programy nauczania wybrane przez nauczycieli, na ich wniosek dopuszcza do użytku i włącza do szkolnego zestawu programów dyrektor szkoły, po zaciągnięciu opinii rady pedagogicznej.

Procedura dopuszczania programu do użytku szkolnego :

Krok pierwszy:
Nauczyciel wybiera program i dokonuje wstępnej ewaluacji programu (ocena w szczególności):
- zgodność założeń programu z koncepcją pracy szkoły i programem wychowawczym,
spójność celów programu z celami wychowawczymi szkoły,
- kompletność pakietu programowego,
- dostosowanie programu do możliwości i potrzeb uczniów,
-dostosowanie programu do warunków pracy szkoły i na jej podstawie rekomenduje program radzie pedagogicznej.

Krok drugi.
Nauczyciel zwraca się do dyrektora szkoły z wnioskiem o dopuszczenie do użytku wybranego programu.

Krok trzeci.
Dyrektor szkoły zasięga opinii rady pedagogicznej.

Krok czwarty.
Dyrektor szkoły po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej dopuszcza do użytku zaproponowane przez nauczycieli programy. Dopuszczone do użytku programy wychowania przedszkolnego lub programy nauczania stanowią odpowiedni zestaw programów wychowania przedszkolnego lub szkolny zestaw programów nauczania.

Jeśli zaś program zostanie oceniony negatywnie, nauczyciel dokonuje ponownej analizy i oceny programu. Procedura dopuszczenia programu rozpoczyna się od początku.


Kryteria wyboru programu nauczania.

a) Jak badać przydatność programów nauczania?

1. Czy cele kształcenia zawarte w programie są adekwatne do zasobów szkoły?
    a) Czy cele kształcenia są możliwe do zrealizowania przy istniejących warunkach lokalnych i bazie dydaktycznej?
    b) Czy liczebność klas umożliwia ich realizację?
    c) Czy program uwzględnia potrzeby środowiska lokalnego?
    d) Czy program jest zgodny z przyjętym planem szkoły?

2. Czy program nauczania odzwierciedla treści zawarte w podstawie programowej dla danych etapów edukacji?
3. Czy program nauczania uwzględnia możliwości i potrzeby ucznia?
    a) Czy program umożliwia zróżnicowanie metod pracy, uwzględniając poziom intelektualny ucznia?
    b) Czy umożliwia integracje procesu kształcenia: treściową, zespołu klasowego, ze środowiskiem, celów dydaktycznych i wychowawczych?
    c) Czy zasoby finansowe ucznia i jego rodziców pozwolą na pełną realizację materiału zawartego w programie?
4. Czy program nauczania uwzględnia potrzeby nauczania?
    a) Czy ma kompleksową obudowę: podręczniki, przewodniki, plany dydaktyczne, karty pracy, karty samooceny i oceny ucznia, pomoce dydaktyczne?
    b) Czy jest otwarty na modyfikację?
    c) Czy istnieje możliwość doboru podręczników umożliwiających jego pełną realizację?
    d) Czy jest czytelny?

Lista pytań służących ocenie przydatności programów nauczania

1. Podstawy programowe
    • Czy program uwzględnia podstawy programowe?
    • Na ile zapewnia kształcenie umiejętności?
    • Czy umożliwia realizację zadań szkoły?
    • Czy dobór umożliwia realizacje osiągnięć celów?
    • Czy pozwala na realizacje ścieżek?
2. Potrzeby ucznia
    • Na ile uwzględnia potrzeby indywidualne ucznia?
    • Czy uwzględnia etap rozwoju ucznia?
    • Czy zachowana jest drożność pomiędzy kolejnymi etapami kształcenia?
    • Czy program jest obudowany (podręczniki, zeszyt ćwiczeń, multimedia)? –dostępność, -ocena, -jakość
3. Potrzeby nauczyciela
    • Na ile jest zgodny z predyspozycjami, zainteresowaniami i możliwościami nauczyciela?
    • Czy jest elastyczny, da się modyfikować?
    • Czy program jest obudowany? ( poradniki metodyczne, narzędzia pomiaru, standardy wymagań)
4. Potrzeby szkoły
    • Na ile jest zgodny z planem rozwoju szkoły (wizja, misja)?
    • Czy koszt wdrażania programu jest realny?
    • Czy baza szkoły pozwoli na jego realizację?

Kryteria oceny podręczników z pytaniami pomocniczymi.

• Ułożenie bloków pojęciowych.

   - Czy dobór treści jest zgodny z etapami rozwoju możliwości
poznawczych dziecka?
   - Czy ułożenie bloków jest takie, aby każde pojęcie było ugruntowane zanim stanie się podstawa do wprowadzania nowych pojęć?
   - Czy każdy blok tematyczny zaczyna się od przypomnienia przydatnej wiedzy / umiejętności/?
   - Czy każdy powrót do pojęcia wzbogaca je o nowe treści?
   - Czy dobór treści jest sprzeczny z etapami rozwoju poznawczego dziecka?
   - Czy natychmiast po wprowadzeniu pojęcia staje się ono podstawą do definiowania nowych pojęć?
   - Czy brak wielokrotnych powrotów do tych samych pojęć?
   - Czy bloki tematyczne rozpoczynają się bezpośrednio od wprowadzenia nowych pojęć?

• Język przekazu.

   - Czy nowe pojęcia wprowadzane są opisem słownym (język opisowy)?
   - Czy język operuje słownictwem zrozumiałym dla uczniów?
   - Czy są bezpośrednie zwroty do uczniów?
   - Czy są akcenty humorystyczne?
   - Czy nowe pojęcia wprowadzane są głównie językiem symbolicznym (dominacja symboli literowych nad opisem)?
   - Czy język jest formalny, encyklopedyczny, oderwany od języka potocznego?
   - Czy używane są pojęcia wykraczające poza możliwościami percepcyjne ucznia?
   - Czy styl jest bezosobowy?
 
• Tok rozumienia.

   - Czy wyodrębniony jest punkt wyjścia rozważań, założeń?
   - Czy cel rozważań w danym rozdziale jest zrozumiały dla ucznia?
   - Czy efekt rozumowania, wnioski, są opisywane ( słownie nie tylko graficznie )?
   - Czy cel rozważań jest niejasny?
   - Czy brakuje treściowego wyeksponowania punktu wyjścia?
   - Czy wnioski i nowe treści giną w potoku słów?
   - Czy strony są zatłoczone optycznie?

• Układ ćwiczeń.

   - Czy zachowane są proporcje miedzy ćwiczeniami czynności konkretnych, wyobrażonych, abstrakcyjnych?
   - Czy układ ćwiczeń jest zgodny z metodą czynnościową;
wprost, odwrotnie, na różnych materiałach, z różnymi ciągami operacji, słowny zapis czynności, z różnymi formami zapisu?
   - Czy poszczególne rodzaje zadań powtarzają się kilkakrotnie co sprzyja utrwaleniu metody?
   - Czy układ ćwiczeń pozostaje w sprzeczności z metodą czynnościową?
   - Czy każde zadanie jest dla ucznia nowym, jednorazowym trikiem?
   - Czy brak proporcji miedzy ćwiczeniem czynności konkretnych, wyobrażonych, abstrakcyjnych?

• Szata graficzna.

   - Czy punkt wyjścia do rozważań i wnioski / nowe treści / są uwypuklone graficznie?
   - Czy rysunki i kolory użyte są celowo ( do skupienia uwagi ucznia na najważniejszych treściach lub do rozdzielenia fragmentów tekstu)?
   - Czy rysunki są przejrzyste i nie zawierają zbędnych elementów (kolorów, oznaczeń)?
   - Czy strony są przejrzyste optycznie?
   - Czy dużo jest rysunków, które nie są związane z tokiem rozumowania ani nie pełnią roli przerywników?
   - Czy rysunki mają skomplikowane oznaczenia i za dużo kolorów?
   - Czy nowe informacje giną w tłoku?
   - Czy strony są zatłoczone optycznie?

• Stymulacja twórczego rozumu ucznia.

   - Czy uczeń prowadzony jest do samodzielnego odkrywania i formułowania nowych treści?
   - Czy są przykładem rozważań typowych zadań?
   - Czy trudne problemy posiadają wskazówki naprowadzające ucznia na właściwy tok rozumowania?
   - Czy w podręczniku znajdują się schematy działania ucznia prowadzące go krok po kroku do odkrycia rozwiązania problemu?
   - Czy dużo jest zadań odnoszących się do rzeczywistości?
   - Czy treść zadań jest interesująca / intrygująca/?
   - Czy podręcznik przypomina ,,książkę kucharską’’, prawa, zasady, wzory, algorytmy postępowania podane są bez uzasadnienia?
   - Czy brak przykładowych rozwiązań typowych problemów?
   - Czy brak wskazówek naprowadzających przy trudniejszych zadaniach/ problemach/?
   - Czy ćwiczenia, zadania są nudne?
   - Czy brakuje ćwiczeń, zadań wymagających stworzenia modelu sytuacji realnej?

• Budzenie emocji.

   - Czy uczeń nie wykazujący specjalnych uzdolnień ani zainteresowań przedmiotem często odczuwa satysfakcję z pracy z podręcznikiem?
   - Czy zachowane jest stopniowanie trudności w układzie poleceń, ćwiczeń, zadań?
   - Czy dużo jest zadań dostępnych dla uczniów bez specjalnych zainteresowań przedmiotem?
   - Czy układ zadań jest chaotyczny pod względem stopnia trudności?
   - Czy dominują zadania trudne ( nietypowe, wymagające pomysłu)?
   - Czy podręcznik daje uczniom częste poczucie klęski?

Odpowiadając na powyższe pytania, uwzględniając specyfikę nauczonego przedmiotu lub zajęć edukacyjnych, dokonując w miarę obiektywnej oceny, nauczyciel wybiera podręcznik i program nauczania. Cały czas ma na uwadze dobro dzieci, które będzie uczyć i ich możliwości. Każda teka kalkulacja jest indywidualnym wyborem. Ważne jest to, że wybór swój dokładnie przemyśli i dostosuje go do potrzeb i możliwości swoich uczniów.

Wiadome jest, że nie każdy podręcznik i program nauczania dopasujemy idealnie do wymagań i możliwości swoich podopiecznych, ale reszta to zadanie nauczyciela.

To czego zabraknie w prowadzeniu lekcji nauczyciel stara się uzupełnić materiałami wykonanymi samodzielnie. Oprócz wyrażania ,, różnych ‘’ opinii i my nauczyciele musimy dać coś od siebie. Jest to rzeczą normalną i naturalną.

Zmiany w procedurze przedstawiono na posiedzeniu rady pedagogicznej dnia: